Een goed bestuur is een voorwaarde voor een bloeiende samenleving en een gezonde economie. De gemeente moet daarnaast betrokken zijn bij inwoners en ondernemers. Daarom willen wij:

• Een ombudsman voor onrechtmatigheden. Te vaak zien we nu dat processen niet lopen zoals dat hoort en het contact moeizaam verloopt. Om dit adequaat op te pakken gaan we voor een onafhankelijke ombudsman om op te komen voor de belangen van de inwoners en helpen de dienstverlening te verbeteren.
• Inwoners betrekken bij planvorming. Veel te vaak zien we dat de belangen van inwoners om wie het gaat niet bij plannen betrokken zijn. Dat moet anders! We willen dat er bij elk besluit goed nagegaan wordt wie de betrokkenen zijn en of zij voldoende gehoord zijn. Dit willen we regelen door een checks en balances systeem.
• Inspreekmomenten voor inwoners in de raad. Naast het inspreken bij commissievergadering moet het ook mogelijk zijn om over bespreekpunten in te spreken tijdens raadsvergadering. Daarnaast moeten deze mogelijkheden meer onder de aandacht gebracht worden.
• Commissie- en raadsvergaderingen op locatie. Om inwoners meer te betrekken bij besluitvorming en het inspreken laagdrempeliger te maken, willen we deze verzorgen op locaties waar belangrijke onderwerpen spelen.
• Inloopspreekuren in kernen/wijken. Om inwoners laagdrempeliger verbeterpunten te kunnen laten aandragen, willen we dat de dorps- en wijkcoördinatoren maandelijks inloopspreekuren verzorgen in dorpshuizen.
• Minder gemeenschappelijke regelingen. Gemeenschappelijke regelingen maken processen moeizaam en onnodig lang. Daarbij hebben we er bestuurlijk vaak weinig invloed op. Doordat we een grote gemeente zijn kunnen we veel van deze regelingen ook zelf uitvoeren.

Het is bijna onmogelijk om een geschikte woning te vinden. Jongeren kunnen niet starten, jonge gezinnen niet doorstromen en ouderen blijven onnodig in een grote gezinswoning. Daarom wil Nieuw Sociaal:

• Meer woningbouw door het opkopen van grond. Als gemeente hebben we de mogelijkheid om grond op te kopen en deze beschikbaar te stellen voor woningbouw. Dit naast de grond die de gemeente al daarvoor in beheer heeft. Elke kern, waar nieuwbouw gewenst is, moet kunnen uitbreiden.
• Meer Tiny Houses en starterswoningen. Om snel te  bouwen en te voldoen aan de vraag, willen we meer leegstaande grond, beschikbaar stellen voor woningbouw. Door een tijdelijke vergunning (10 jaar) kan dit snel geregeld worden. Tiny houses kunnen daarbij snel geplaatst worden, zijn betaalbaar en zorgen ervoor dat ook starters een eigen plek hebben in onze mooie gemeente.
• Verbouw van lege bedrijfspanden. Vele bedrijfs- en kantoorpanden in de gemeente staan leeg en willen wij geschikt gaan maken voor woonruimte. Met de eigenaren willen we dit uitgangspunt bespreken.
• Zelfvoorzienend wonen op het water mogelijk maken. Als grootste gemeente van het land beschikken we over veel water. Het is tegenwoordig goed mogelijk om zelfvoorzienend, dus zonder gas, water en elektra aansluiting, te wonen op het water.
• Opkoop van woningen tegen gaan door zelfbewoningsplicht. Wij zijn een mooie gemeente en dat zien investeerders ook. Investeerders die graag huizen opkopen om deze vervolgens te verhuren voor hoge bedragen waardoor ze beschikbaar worden voor het hogere segment. Ook worden woningen opgekocht als tweede- of vakantiewoning waardoor de woningen veel leegstaan wat niet ten goede komt aan de leefbaarheid in een dorp of stad. Vanaf 1 januari hebben we de mogelijkheid om daar wat aan te doen, de zelfbewoningsplicht. De verplichting die vele gemeenten al hanteren en wij hier ook invoeren om zo iedereen een betaalbare plek te bieden.
• Eigenaren van grond, zoals kerken en stichtingen, kansen geven om eigen woningen te bouwen. Veel grond is in handen van kerken of stichtingen waar woningbouw op mogelijk is. Door soepeler om te gaan met het (tijdelijk) bouwen op deze vrijstaande grond kan er meer woningbouw gecreëerd worden en bieden we de grondeigenaren beter toekomstperspectief waardoor een win-win situatie ontstaat.
• Woningstichtingen laten herinvesteren door huurwoningen te verkopen. Veel huurders willen graag kopen, er zijn echter weinig koopwoningen beschikbaar. Door woningstichtingen te stimuleren meer woningen te verkopen krijgen zij weer meer mogelijkheden om nieuwe woningen elders te bouwen.
• Wonen boven winkels stimuleren. We zien helaas veel leegstand boven winkels. Vaak heeft dit te maken omdat er geen aparte ingang mogelijk is naar de bovenverdieping. Wij vinden dit zonde van de ruimte en willen daarom pro-actief eigenaren van de panden in gesprek gaan en verbouw vergemakkelijken
• Passende woningen voor senioren. Vele ouderen zouden graag naar meer passendere woningen verhuizen. Helaas zijn deze onvoldoende beschikbaar waardoor ze vaak in gezinswoningen blijven wonen. Hier willen we meer nadruk op, waardoor doorstroming opgang komt.

Jongeren zijn de toekomst van de samenleving. We moeten er alles aan doen om ze een goede start te geven. Daarom willen wij:

• Investeren in toekomstgerichte onderwijshuisvesting. Onderwijs is erg belangrijk voor de toekomstige generatie. Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor de huisvesting daarvan. Huisvesting die mee moet gaan met de huidige tijd wat investeringen waardoor investering nodig zijn. We moeten daarbij nagaan of er in kernen in plaats van twee of drie ook één dezelfde onderwijsinstelling mogelijk is.
• Een HBO-dependance mogelijk maken in Súdwest-Fryslân. Als gemeente hebben we het MBO-onderwijs goed verzorgd. Jongeren die door willen studeren moeten het echter verder opzoek zoeken waardoor veel van hen ook elders gaan wonen. Wij willen meer jongeren binden aan onze gemeente en vinden het dan ook van belang dat er specifieke opleidingen hier naartoe worden gehaald. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan maritieme-, marketing- of Tech-opleidingen. We creëren hiermee voor de toekomst dat de kennis niet wegloopt maar juist hiernaartoe gehaald wordt of blijft.
• Vanaf jonge leeftijd sport en cultuur stimuleren. Sport en cultuur is belangrijk voor jongeren, het vormt hen voor later. Het sporten op jonge leeftijd voorkomt vele problemen op latere leeftijd zowel fysiek, sociaal als mentaal.
• Meer ontmoetingsplekken voor jongeren. Ze hebben op verschillende plaatsen te weinig ruimte om elkaar te ontmoeten met soms vervelende en problematische gevolgen. Door hen daar ruimte voor te bieden willen we dit tegengaan en hen een leuke tijd bieden.
•  Geschikte festivallocaties realiseren. Festivals worden steeds populairder. Als gemeente hebben we op verschillende plekken geen ruimte om dit te realiseren en dat moet anders. Daarom moeten er meer mogelijkheden komen op plekken waar dit nu niet mogelijk is zoals in Sneek of Bolsward.
• Jeugdzorg inzetten vanuit de visie. Vanuit de gemeente de juiste mensen inzetten om het groter geheel van een gezin/systeem te kunnen beoordelen. Vanuit daar de hulp inzetten en niet teveel ad-hoc/reactief hulp inzetten op basis van de problemen welke geconstateerd worden aan de oppervlakte. De lange termijn visie zal op termijn dit het kind beter helpen en minder geld kosten.
• Voor de jongeren in de gemeente is het ook hoogst noodzakelijk gehoord te voelen. Zij willen rechtvaardigheid en inspraak. Middels een vice- ombudsman van 25 jaar of jonger krijgen ze de kans hun zegje te doen.

Ondernemers zorgen voor dynamiek, werkgelegenheid, producten en diensten. Hiermee leveren zij een belangrijke bijdrage aan de regio en sociale binding. Daarom wil Nieuw Sociaal:

• Een gemeente die actief meedenkt met ondernemersplannen. We merken dat er bij plannen teveel in de ‘ja, maar gedachte’ wordt gewerkt, dit moet ‘ja, en’ worden. We willen dat er actief meegedacht wordt als gemeente en daarmee het ondernemen wordt gestimuleerd. Daarbij moet de ondernemer één contactpersoon binnen de gemeente hebben voor de plannen waardoor deze efficiënt kunnen worden opgepakt. Zorg daarbij ook voor eenvoudige vergunningsprocessen en bekijk het geheel vanuit mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden (bijvoorbeeld: huidige terrasuitbreiding evalueren en toe blijven staan zonder opnieuw vergunning aan te vragen door de ondernemer).
• Ondernemers laten deelnemen aan de sociale werkvoorziening. Empatec, het sociale werkbedrijf bedrijf, is een voorziening van en voor ons allemaal. Door ondernemers uit de regio direct te betrekken bij deze sociale werkvoorziening kan de medewerker sneller en beter geplaatst en ondersteunt worden en begeleidt in de eigen omgeving.
• Een toekomstbestendige landbouw, die we serieus nemen als visitekaartje van de gemeente. De plannen die de landbouw zelf aangeeft moeten als basis dienen voor de toekomst.
• Nieuwe Nederlanders een rol geven op de arbeidsmarkt om zo inburgering te versnellen. Dit willen we doen door middel van een stage bij bedrijven of maatschappelijke instellingen. Lokale ondernemers moeten hierbij betrokken worden.
• Winkelgebieden versterken. Zorg voor uitstraling van winkelgebieden door evenementen en grote terrassen toe te staan. Daarbij moet er meer recreatiemogelijkheden in de binnenstad toegevoegd worden, bijvoorbeeld op het water. Ook door het winkelgebied zo compact mogelijk te houden, zonder leegstand, willen we het winkelgebied versterken. Dit willen we doen door aan de rand van de centra winkelpanden een bredere bestemming te bieden.
• Bestaande bedrijventerreinen toekomstbestendig maken. Onderhoud aan infrastructuur binnen bestaande bedrijventerreinen is hard nodig. Uitstraling en bereikbaarheid is voor iedere ondernemer en haar bezoekers is een voorwaarde om succesvol te zijn.
• Omscholingstrajecten aanbieden aan werkzoekenden. Om werkzoekenden beter aan de slag te helpen moeten er meer omscholingstrajecten aangeboden worden. Deze trajecten moeten gericht zijn op toekomstbestendige beroepen waar nu veel vraag naar is. Het contact tussen bedrijven en werkzoekenden moet daarbij rechtstreeks mogelijk zijn, zonder tussenkomst van UWV of gemeente, door bijvoorbeeld een regionale vacaturebank.

Samen de schouders eronder voor een schonere wereld. Iedereen, zowel bedrijven en inwoners, doen mee. Daarom willen wij:

• Isolatiemaatregelen stimuleren. We willen en moeten minder gas/elektra verbruiken. Er zijn subsidies mogelijk die gebruikt kunnen worden voor isolatiemogelijkheden. Deze moeten meer gepromoot en ingezet worden. De inzet hiervan moet laagdrempelig, eenvoudig zijn en een korte doorlooptijd hebben.
• Zonne-energie alleen op daken. We willen er naartoe dat we zo min mogelijk extra locaties opofferen voor zonne-energie. We zien hele industriegebieden en ook gemeentepanden waar we mogelijkheden zien om daken te gebruiken voor zonnepanelen.
• Kleine windmolens (15 meter) bij boerderijen promoten; We zien geen toekomst in velden vol windmolens. Wel willen we kleine windmolen bij agrarische bedrijven mogelijk maken om deze meer zelf voorziend te maken.
• Duurzame dorpsinitiatieven stimuleren. Door meer te luisteren naar de inwoners komen de mogelijkheden en ideeën van de inwoners naar voren, deze helpen uitwerken en kijken naar kosten- en batenstructuur. Een initiatief van mensen zelf heeft een veel langere houdbaarheid/betrokkenheid.
• Een toekomstbestendig elektriciteitsnet samen met netbeheerders; Gebleken is dat meer en meer problemen ontstaan in het elektriciteitsnet door het per huis overgaan op zonnepanelen. Hier is meer toekomstgericht denken en handelen voor nodig.
• Passende oplossingen voor overschot duurzame energie, bijvoorbeeld door waterstof. We willen toekomstgericht kijken naar de mogelijkheden.
• Meer groen binnen de bebouwde zoals geveltuinen en daken. Zorgen voor een olievlek van groene geveltuintjes. De huidige subsidie hiervoor heeft in bepaalde delen van de gemeente voor een geweldige olievlek gezorgd dit willen we verder gaan uitbreiden naar ook groen op daken.
• Meer laadpalen in de gemeente op gemeentegrond waar men niet zelf beschikt over een eigen parkeerterrein

Goede zorg is een basisbehoefte. Iedereen moet een beroep kunnen doen op de zorg. Daarom wil Nieuw Sociaal:

• Wachttijden in de jeugdzorg verkorten. De wachttijden in de jeugdzorg zijn tijdens de pandemie flink opgelopen. Door slimmer (samen te) werken en hier prioriteit aan te geven willen wij deze verkorten.
• Geschikte en voldoende sportfaciliteiten. Sport en beweging is erg belangrijk. Naast dat het voor de gezondheid belangrijk is, is het ook goed voor het verenigingsleven. Sporten moet daarbij dus gestimuleerd worden vanaf jonge leeftijd. Dit willen o.a. doen door het invoeren van een sportpas waardoor er enkele jaren laagdrempelig kennis gemaakt kan worden met diverse sporten.
• Mantelzorgers ondersteunen. Mantelzorgers doen ontzettend zinvol werk dat we goed moeten blijven waarderen. Zij moeten daarbij beter ondersteund en waar mogelijk ontlast worden vanuit het WMO. De hulp moet concreet en eenvoudig.
• Wachttijden voor ondersteuningsaanvragen (WMO) verkorten. De wachttijden voor ondersteuningen zijn in sommige gevallen onacceptabel lang. We moeten terug naar de menselijke maat en moet een enkelvoudige aanvraag rechtstreeks bij de aanbieder aangevraagd kunnen worden. We moeten daarbij toewerken naar één aanspreekpunt per aanvrager.
• Eenzaamheid tegengaan. Eenzaamheid is in de afgelopen jaren onder vele doelgroepen sterk toegenomen wat we tegen willen gaan. Zorg voor samenwerking en ondersteuning in wijken buurtcentra en sta daarbij in contact met de zorgverleners die op vele plekken achter de voordeur komen. Zij weten vaak wat er nodig is. Maatjesprojecten en subsidies voor wijkactiviteiten kunnen daarbij een oplossing vormen.